Complete lijst van 10 evidence based practice methodes in verslavingsbehandeling

Evidence based practice (EBP) behandeling baseert zich volgens Spring, B. (2007) op wetenschappelijk bewijs, klinische expertise en patiëntvoorkeuren. Het integreert de beste onderzoeksresultaten met klinische ervaring en houdt rekening met de wensen van de patiënt. EBP richt zich op het ontwikkelen van vaardigheden om gedachten en gedrag te veranderen en stress te reguleren.

De meest effectieve verslavingsbehandeling is vaak cognitieve gedragstherapie (CBT), die leert negatieve patronen te herkennen en te veranderen. Andere therapievormen omvatten counseling, groepstherapie en medicatie-ondersteunde behandeling.

De effectiviteit van verslavingsbehandeling hangt af van individuele factoren en het vermogen om geleerde technieken toe te passen in dagelijkse situaties. Behandelingen die persoonlijke en sociale vaardigheden verbeteren, tonen vaak positieve en blijvende effecten.

Er zijn tien evidence based practices in verslavingsbehandeling die een breed spectrum aan benaderingen bieden, afhankelijk van de unieke behoeften van de patiënt.

1. Cognitieve gedragstherapie

Cognitieve gedragstherapie (Cognitive-Behavioral Therapy, CBT) is een vorm van psychotherapie die zich richt op het veranderen van negatieve gedachten en gedragspatronen. CBT gaat ervan uit dat disfunctionele denkwijzen leiden tot negatieve emoties en gedrag. De therapie helpt individuen om deze gedachten te herkennen, uit te dagen en te vervangen door meer adaptieve gedachten, wat uiteindelijk leidt tot positievere gevoelens en gedragingen.

Volgens het onderzoek van Tolin, D. (2010) gepubliceerd in Clinical Psychology Review, is CBT effectiever dan psychodynamische therapie en interpersoonlijke of ondersteunende therapieën voor patiënten met angst- of depressieve stoornissen. Dit maakt CBT de voorkeurskeuze voor eerstelijns psychosociale behandeling.

In de behandeling van verslaving helpt CBT mensen om de onderliggende gedachten die tot middelenmisbruik leiden te identificeren en te veranderen. Het leert copingvaardigheden om met triggers om te gaan en biedt strategieën om terugval te voorkomen.

CBT richt zich op het aanpakken van de kernovertuigingen en automatische negatieve gedachten die vaak ten grondslag liggen aan verslavingsgedrag. Door nieuwe manieren van denken en gedrag aan te leren, kunnen individuen beter omgaan met stress en negatieve emoties zonder naar verslavende middelen te grijpen.

2. Counseling: Individueel en groep

Counseling is een professionele begeleidingsvorm die individuen en groepen helpt om persoonlijke, sociale en psychologische uitdagingen aan te pakken. Het richt zich op het ontwikkelen van vaardigheden, het verbeteren van het mentale welzijn en het ondersteunen van gezondere levenskeuzes.

Yusop et al. (2020) tonen aan dat groepscounseling positieve effecten heeft op sociale, fysiologische, emotionele, psychologische, cognitieve en gedragsaspecten van groepsleden. Dit leidt tot verbeterde mentale gezondheid, verminderde angst en verhoogde kennis, wat bijdraagt aan de behandeling van verslavingsstoornissen en het bevorderen van blijvende nuchterheid.

Afhankelijk van de ernst van de verslaving, kan counseling individueel of in groepsverband plaatsvinden, waarbij sessies typisch een uur duren en kunnen voortduren over een langere periode. Het biedt ondersteuning en begeleiding bij het ontwikkelen van gereedschappen voor een leven vrij van verslaving.

3. Dialectische Gedragstherapie

Dialectische Gedragstherapie (Dialectical Behavioral Therapy, DBT) is een vorm van psychotherapie die zich richt op het ontwikkelen van vaardigheden om emoties te reguleren, stress te hanteren en interpersoonlijke problemen te verbeteren.

DBT combineert individuele therapie met een psychoeducatieve groepstraining, waarbij vier kernmodules worden behandeld: mindfulness, interpersoonlijke effectiviteit, emotieregulatie en angst tolerantie. Het uiteindelijke doel is het opbouwen van een gezonder leven en het verminderen van ongewenst gedrag.

Cavicchioli et al. (2020) in “The American Journal of Drug and Alcohol Abuse” tonen aan dat Dialectische Gedragstherapie Vaardigheidstraining (DBT-ST) effectief verslavingsgedrag behandelt bij individuen met een alcoholgebruiksstoornis. De training verbetert emotieregulatie en vermindert experientiële vermijding, wat bijdraagt aan herstel van verslaving.

DBT is effectief bevonden bij een breed scala aan stoornissen, waaronder verslaving, en helpt bij het opbouwen van een onafhankelijk leven vrij van middelenmisbruik.

4. Ervaringsgerichte therapie

Ervaringsgerichte therapie (Experiential Therapy) is een behandelvorm die zich richt op het gebruik van ervaringsgerichte activiteiten om individuen te helpen emoties en gevoelens te verwerken die mogelijk onderdrukt zijn. Het focust op het ontwikkelen van een sterkere zelfkennis door cliënten actief te betrekken bij kunst, muziek, rollenspel, dierverzorging, avontuurlijke activiteiten en andere niet-traditionele therapeutische technieken.

Deze therapie streeft ernaar mensen te helpen door hen te confronteren met en het verwerken van diepgewortelde, oncomfortabele emoties, waardoor het gebruik van substanties als ontsnapping wordt voorkomen.

Harrawood, McClure en Nelson (2011) benadrukken in hun onderzoek, gepubliceerd in het “Journal of Creativity in Mental Health”, dat ervaringen zoals dagboekschrijven, dans en muziek, kunnen helpen over de kracht van hunkeringen te leren en de impact ervan op terugval bij verslaving te begrijpen.

Het creëren van een veilige omgeving helpt verslaafden intense en traumatische ervaringen te ontdekken en verkennen. Het stelt hen in staat om hun reacties te onderzoeken en te leren omgaan met triggers voor middelenmisbruik.

5. Eye Movement Desensitization and Reprocessing (EMDR)

Eye Movement Desensitization and Reprocessing (EMDR) is een psychotherapeutische behandelmethode, primair ontwikkeld voor de behandeling van trauma en posttraumatische stressstoornis (PTSS). Het proces omvat het oproepen van traumatische herinneringen terwijl de cliënt bilaterale sensorische stimulatie ontvangt, zoals oogbewegingen of audio. Het doel is de emotionele lading van negatieve herinneringen te verminderen en de verwerking van deze herinneringen te bevorderen.

In de behandeling van verslaving helpt EMDR bij het adresseren van de onderliggende traumatische ervaringen die bijdragen aan de verslavingsproblematiek. Volgens het onderzoek van Pilz et al. (2017) toont EMDR een hoge therapeutische potentie in de behandeling voor verslavende middelen. Het vermindert verlangens, angst, depressie en verbetert emotieregulatie en zelfwaardering.

EMDR richt zich op het verminderen van de emotionele impact van herinneringen die triggers kunnen zijn voor verslavingsgedrag, en helpt individuen bij het opbouwen van een betere emotieregulatie en zelfwaardering.

6. Gezinstherapie

Gezinstherapie (Family Treatment Approach of “Familie behandeling aanpak”) is een therapeutische benadering die zich richt op de behandeling van verslaving binnen de context van het gezin. Het gaat uit van de premisse dat familierelaties een cruciale rol spelen bij het ontstaan en voortduren van verslavingsgedrag.

Volgens Crowley, P. (1988) in “Family therapy approach to addiction”, gepubliceerd in Bulletin on Narcotics, is gezinstherapie effectief in het aanpakken van verslaving door disfunctionele relaties te adresseren en gezonde gezinsinteracties te bevorderen. Het betrekt alle gezinsleden bij het proces, verbetert communicatie en ondersteunt gedragsveranderingen. Het biedt ook steun aan gezinsleden die te maken hebben met de gevolgen van verslaving.

Afhankelijk van de behoeften kan de therapie verschillende vormen aannemen, maar het doel is altijd het verbeteren van de gezinsdynamiek om het herstel van het individu met een verslaving te ondersteunen.

7. Motiverende gespreksvoering

Motiverende gespreksvoering (Motivational Interviewing, MI) is een cliëntgerichte, directieve methode om intrinsieke motivatie te verhogen en ambivalentie tegenover verandering te verminderen. MI gebruikt empathische gespreksvoering om zelfmotivatie te stimuleren en weerstand tegen verandering te verminderen.

Hoewel er meer onderzoek nodig is om de effectiviteit voor andere mentale gezondheidsproblemen te bevestigen, is motiverende gespreksvoering volgens Burke, B. (2011) effectief in het behandelen van verslavingen en het versterken van cognitieve gedragstherapie (CBT).

MI helpt individuen hun eigen redenen voor verandering te ontdekken en te versterken. Het richt zich op het verkennen en oplossen van ambivalentie en ondersteunt de cliënt bij het zetten van stappen naar herstel.

MI verhoogt de bereidheid tot stoppen of minderen van middelengebruik door persoonlijke waarden en doelen te verbinden met de voordelen van verandering. Het is effectief bij een breed scala aan verslavingen en kan worden aangepast aan verschillende patiëntenpopulaties.

8. Psychodynamische therapie (Supportive-Expressive Therapy)

Psychodynamische therapie (Supportive-Expressive Therapy) is een vorm van psychotherapie die zich richt op het ontdekken en analyseren van onderbewuste processen die gedrag en emoties beïnvloeden. Deze therapie helpt individuen diepgelegen gevoelens en conflicten te verkennen die zich manifesteren in gedragingen zoals projectie en ontkenning.

Volgens Baurer (2021) kan psychodynamische therapie diepe psychologische wonden in verslavingsziekten genezen door de verslaafde persoon van hun ziekte te scheiden en hun unieke menselijkheid te cultiveren. Het biedt een veilige en ondersteunende omgeving waarin individuen hun impuls om naar substanties te grijpen kunnen begrijpen en beheren.

Deze aanpak combineert methoden om veranderingen teweeg te brengen en helpt bij het herstel door de onderliggende oorzaken aan te pakken.

9. Twaalf stappen facilitatie

Twaalf stappen facilitatie (Twelve-Step Facilitation, TSF) is een therapeutische benadering die actieve deelname aan een 12-stappenprogramma zoals Alcoholics Anonymous bevordert. Het doel is om individuen met verslavingsstoornissen systematisch te helpen bij het ontwikkelen van vaardigheden en motivatie om abstinent te blijven.

TSF faciliteert herstel door counseling die gericht is op het aanmoedigen van betrokkenheid bij 12-stappenorganisaties. Het biedt sociale steun en is vaak complementair aan andere behandelingen. De voordelen omvatten hogere abstinentiepercentages en een continu, duurzaam herstel van de stoornis.

Kelly et al. (2016) vonden dat geïntegreerde 12-stappenfacilitatie (iTSF) voor adolescenten met een verslavingsstoornis goed werd geaccepteerd en uitvoerbaar was. Het verhoogde mogelijk de deelname aan 12-stappenprogramma’s en abstinentie.

10. Medicatie ondersteunde behandeling

Medicatie ondersteunde behandeling (Medication-Assisted Treatmen, MAT) is een behandelingsaanpak voor verslavingsstoornissen waarbij medicatie gecombineerd wordt met counseling en gedragstherapieën. MAT richt zich op het verminderen van de behoefte aan verslavende stoffen, met name opioïden, door het gebruik van medicijnen zoals buprenorfine, methadon en naltrexon, samen met psychosociale ondersteuning.

MAT helpt bij verslavingsbehandeling door het verminderen van hunkering en het voorkomen van ontwenningsverschijnselen. Buprenorfine en methadon onderhouden een stabiel niveau van stoffen in het lichaam die opioïde effecten nabootsen zonder de ‘high’. Naltrexon blokkeert de effecten van opioïden.

Deze aanpak biedt maximale ondersteuning aan individuen door hun specifieke behoeften te adresseren en de beste behandelingsmogelijkheden te selecteren. De aanbevolen duur van MAT is chronisch, waarbij voortzetting van de behandeling nodig is.

Littrell, J. (2016) stelt dat het uitbreiden van toegang tot MAT een verstandige reactie van de overheid is op de huidige heroïne-epidemie. Het werk adresseert bezwaren van maatschappelijk werkers en overweegt de voor- en nadelen voor zowel individuen met een verslaving als de samenleving.

Wat is de effectiviteit van de behandeling voor verslavende middelen?

De effectiviteit van behandelingen voor verslavingsproblematiek hangt af van type, duur en intensiteit. Behandelingen variëren in effectiviteit bij het verminderen van druggebruik, verbeteren van psychische gezondheid en sociale functies, en het verhogen van motivatie.

Mclellan et al. (1982) vonden dat behandelingen voor verslavingsproblematiek patiënten significant helpen bij het verbeteren van alcohol- en druggebruik, werkgelegenheid, crimineel gedrag en psychologische functie. Langdurige therapie leidt tot betere uitkomsten dan kortdurende therapie.

Ontwenningsverschijnselen van revalidatie zijn divers en behandelingen voor drugs en alcohol verschillen. Drugsbehandeling kan medicatie omvatten om ontwenning te verzachten, terwijl alcoholbehandeling vaak detoxificatie vereist. Na zorg en doorlopende ondersteuning zijn cruciaal voor langdurige verandering.

Welke afkickfases moet je doorlopen voordat je een behandelmethode effectief kunt toepassen?

Een behandelmethode is alleen zo effectief als de gemoedstoestand van de patiënt die hem ondergaat. Het is daarom belangrijk om de juiste fases van afkicken te doorlopen om klaar te zijn de behandeling te ondergaan.

Voor het aanpakken van de onderliggende problemen moet iemand allereerst erkennen dat er een probleem is. Vervolgens kan met detoxificatie het verslavende middel uit het lichaam verwijderd worden. Daarna volgt de behandeling en nazorg.

Is detoxificatie altijd een belangrijk onderdeel van het behandelplan?

Ja, ondersteuning bij detoxificatie is altijd een wezenlijk onderdeel van het behandelplan in een kliniek. Het veilig ontgiften van het lichaam bij detoxificatie is de eerste stap naar herstel, en dit vergt goede ondersteuning om ontwenningsverschijnselen en symptomen te beperken.

Wat zijn de ontwenningsverschijnselen na afkicken?

Ontwenningsverschijnselen die je kunt krijgen van afkicken variëren in ernst en zijn afhankelijk van de geschiedenis en het type substantie waarvan iemand afkickt. Ze omvatten typisch symptomen als verhoogde hartslag, spierspanningen en een oncomfortabel gevoel.

Het begin van de symptomen verschilt per individu en kan uiteenlopen van enkele uren tot dagen na het stoppen met de inname van de drug of alcohol. In ernstige gevallen kunnen hallucinaties, delirium en toevallen optreden.

Afkickklinieken bieden vaak medische detox behandelingen om deze symptomen te beheersen en te helpen voorkomen dat ze gevaarlijk worden.

Is een afkickprogramma anders voor drugs?

Behandelprogramma’s voor drugs verschillen per individu en substantie. Ze bieden een variëteit aan types en niveaus van zorg, gebaseerd op de ernst van de verslaving en de onderliggende oorzaken. Patiënten ontvangen gepersonaliseerde behandelingen die helpen bij het handhaven van soberheid.

Er zijn primaire categorieën: poliklinisch en klinisch. Poliklinische revalidatie laat patiënten thuis wonen, terwijl ze therapieën volgen. Klinische revalidatie, of intramuraal, vereist een verblijf in een gecontroleerde omgeving, vaak een revalidatiecentrum, om intensieve zorg te ontvangen.

Is een afkickprogramma anders voor alcohol?

Behandelprogramma’s voor alcohol verschillen van andere verslavingsprogramma’s. Ze richten zich op unieke aspecten van alcoholmisbruik. Sleutelverschillen zijn de focus op specifieke behoeften van alcoholverslaafden.

Alcoholrehabilitatie biedt vaak gespecialiseerde groepen en ondersteuningssystemen zoals Anonieme Alcoholisten. Dit helpt individuen hun soberheid te behouden terwijl ze dagelijkse uitdagingen aangaan.

Werken niet evidence based behandelmethodes als holistische therapie ook?

Hoewel de werking van niet evidence based behandelmethodes niet direct aantoonbaar is, zijn er veel behandelvormen die kunnen bijdragen aan herstel.

Dit zijn behandelmethodes als holistische therapie die ondersteunend kunnen zijn aan de verslavingsbehandeling omdat ze de lichaam en geest van de patiënt weer in balans kunnen brengen. Dus hoewel er geen aantoonbare resultaten van zijn, is een holistische aanpak nog steeds belangrijk voor herstel.